Pomysł zorganizowania takiej wystawy ma głębokie uzasadnienie. Muzeum – Kamienicy Orsettich, jej Dyrektorowi i Pracownikom należą się słowa uznania. Za trud organizacyjny, za zgromadzenie ważnych eksponatów, także za wywołanie u zwiedzających wyjątkowych stanów emocjonalnych. 27 marca otwarto wystawę, która ukazuje przyrodnicze, historyczne, strategiczne
i społeczne znaczenie Sanu.
Wystawę opatrzono tytułem „San Ad Jarosław – historia spławnej rzeki, sportu wodnego i rekreacji”. Na jej otwarciu obecni byli nie tylko jarosławianie, ale także goście z Lubaczowa. O randze tego niezwykłego wydarzenia (wystawa będzie czynna do sierpnia – przyp. HG) stanowi fakt, że w jego otwarciu uczestniczyli: poseł Mieczysław Golba, starosta Tadeusz Chrzan i radna Sejmiku Województwa Podkarpackiego Anna Schmidt. Z niezwykłą radością powitał zebranych dyrektor Muzeum Jarosław Orłowski. Kustosz Zofia Kostka – Bieńkowska. Scharakteryzowała rzekę, która bardzo głęboko wpisana została w dzieje Jarosławia.
Bohaterką wystawy jest rzeka San, która odegrała wielką rolę w historii Jarosławia – podkreśliła Zofia Kostka – Bieńkowska. – To dzięki niej powstało w tym miejscu miasto. Jest ona zresztą w herbie Jarosławia. Ona nas żywiła i broniła, bo kierunek agresji zawsze szedł ze Wschodu. To był taki pierwszy punkt oporu. Ona uczyniła
z Jarosławia jeden z najważniejszych ośrodków handlowych w Europie Środkowo-Wschodniej, bo przecież Sanem, a potem Wisłą wysyłano do Gdańska i Europy Zachodniej zboże i towar leśny i tą samą drogą przyjeżdżały do Jarosławia towary zachodnie. Wzdłuż brzegu stały w tamtych czasach w XVI, XVII i XVIII wieku spichlerze, wytwórnie różnego rodzaju statków.
(…) San był i jest do dzisiaj częścią krajobrazu przyrodniczego i kulturowego Jarosławia.
Ogrom eksponatów, w tym także detale prehistoryczne, które przyniosła rzeka, archiwalne fotografie i szkice, dawna krypa, kajaki, legitymacje i dyplomy członków sekcji kajakowych, którzy odnosili sukcesy w zawodach rzecznych, zachwyca. Na wystawie znaleźć można bez trudu utrzymaną w barwach sepii fotografię przedstawiającą jarosławian, kajakowych mistrzów Warszawy z 1938 roku, Stefana Klisko i Władysława Koniecznego.
Wystawa jest rezultatem szczególnego wysiłku Zofiii Kostka – Bieńkowskiej, Henryka Góreckiego i Mariana Bednarza. Zgromadzone eksponaty pochodzą z Muzeum Kresów Wschodnich w Lubaczowie, Muzeum
w Jarosławiu, ze zbiorów należących do osób prywatnych, m.in. Jakuba Bieniasza, Jerzego Czechowicza, , Teresy Gilicińskiej – Pelc, Zygmunta Huty, Jerzego Jońca, Waldemara Klisko i Bogusława Ryznera.
Słowa uznania dla organizatorów przekazał starosta jarosławski Tadeusz Chrzan, a Annna Schmidt reprezentująca Sejmik Wojewódzki zapewniła, że rzeka i jej otoczenie znajdą się w projekcie finansowanym ze środków UE
w ramach nowej perspektywy finansowej na lata 2014 – 2020.
Patronat nad tym , pełnym walorów naukowych, dokumentalnych i sentymentalnych przedsięwzięciem, objął marszałek województwa podkarpackiego, którego jarosławianie cenią szczególnie – Władysław Ortyl.
Tekst i foto: HENRYK GRYMUZA